Nog niet te laat om eilanden en laaggelegen gebieden te redden van overstromingen

Hoe hoog zal de zeespiegel gestegen zijn in het jaar 2300 en hoeveel daarvan staat al vast door de uitstoot van deze eeuw? Onderzoekers van het International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA) hebben daar onlangs samen met collega’s uit het Verenigd Koninkrijk, België, Nederland en Duitsland een studie over gepubliceerd in Nature Climate Change. Ook Chris Smith, senior klimaatspecialist aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) werkte hieraan mee. Door de effecten van korte- en middellangetermijnemissies te isoleren, legt de studie een directe link tussen het beleid van vandaag en de zeespiegel over honderden jaren - een aspect dat nog niet eerder op die manier is gekwantificeerd.

“Onderzoek naar zeespiegelstijging leidt meestal tot projecties tot het jaar 2100 op basis van een standaardset van scenario’s, maar die maken het niet mogelijk om de langetermijngevolgen van de huidige uitstoot te onderscheiden. We moeten deze effecten echter ook voorbij 2100 bekijken, omdat oceanen en ijskappen eeuwenlang blijven reageren”, legt hoofdauteur Alexander Nauels uit. Nauels is senior onderzoeker in de groep Integrated Climate Impacts Research van het IIASA-programma Energy, Climate, and Environment. “Onze studie laat duidelijk zien dat mitigatiebeslissingen in de komende decennia gevolgen zullen hebben die zich over meerdere eeuwen uitstrekken voor kustlijnen wereldwijd.”

“Wij tonen aan dat langdurige, vastgelegde zeespiegelstijging nauw samenhangt met het piekniveau van de mondiale opwarming. Het is dus essentieel om de temperatuurstijging zoveel mogelijk te beperken. We zeggen vaak dat elke tiende graad telt: hier vertaalt dat zich naar ‘elke tiende meter’”, benadrukt Chris Smith, senior klimaatspecialist aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en eveneens coauteur van de studie. “Voor België betekent dat concreet een toenemend overstromingsrisico voor grote delen van Vlaanderen.”

De auteurs wilden bepalen hoeveel toekomstige zeespiegelstijging al is vastgelegd door uitstoot uit het verleden en de nabije toekomst, en tonen aan hoe sterk keuzes in de komende decennia de uitkomsten over eeuwen beïnvloeden. “Die keuzes zullen bepalen wanneer grenzen aan aanpassing worden bereikt en hoeveel opties kustgemeenschappen in kwetsbare regio’s nog overhouden”, zegt coauteur Aimée Slangen van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ).

“Het verschil tussen doortastend klimaatbeleid vandaag en een aanhoudend hoge uitstoot wordt niet alleen gemeten in graden opwarming, maar ook in meters zeespiegelstijging die kusten wereldwijd voor eeuwen zal hervormen. Belangrijk is dat we laten zien dat we nog steeds de kans hebben om de mate van zeespiegelstijging te beperken die we doorgeven aan toekomstige generaties”, besluit Nauels.

De onderzoekers ontdekten dat het huidige beleid, rekening houdend met de emissies tussen 2020 en 2050, zou leiden tot een zeespiegelstijging van ongeveer 0,3 meter tegen 2300. Als de emissies tegen hetzelfde tempo doorgaan tot 2090, zou dat een wereldwijde stijging van ongeveer 0,8 meter vastleggen. Maar daarvan kan circa 0,6 meter worden vermeden als de wereld nu de emissiereducties doorvoert die in lijn zijn met het Akkoord van Parijs. Deze verschillen kunnen bepalen of sommige laaggelegen kustgebieden en eilanden nog bewoonbaar blijven.

“Ons werk benadrukt de blijvende erfenis van de huidige uitstoot en toont aan dat aanpassingsplannen eeuwen vooruit moeten kijken”, zegt Matthew Palmer van het UK Met Office en coauteur van de studie. “We laten ook zien dat sommige regio’s, zoals de kwetsbare eilanden in de Stille Oceaan, een nog sterkere zeespiegelstijging zullen ervaren dan het mondiale gemiddelde. Deze regionale en lokale veranderingen moeten veel gedetailleerder worden begrepen om beleidsmakers beter te kunnen informeren.”